Historia

Wprowadzenie

Początki chełmskiej piłki nożnej sięgają końca 1920 roku, kiedy to powstała pierwsza wojskowa drużyna piłkarska przy 23. pułku piechoty. W następnych latach w Chełmie powstały kolejne kluby piłkarskie działające w strukturach Lubelskiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej. Są to: Klub Sportowy Czarniecczycy, WKS Chełm i Klub Sportowy Seminarjalny.

Od 1926 roku w rozgrywkach LOZPN uczestniczyło 16 zespołów podzielonych na trzy klasy rozgrywkowe: klasa „A” w składzie 6 zespołów, klasa „B” również 6-zespołowa oraz klasa „C” w składzie 4 zespołów. W Chełmie prym wiódł WKS 7 pp Chełm, jednak na szczeblu okręgu nie odnosił znaczących sukcesów. Sezon 1929 wojskowi zakończyli na 6. miejscu, a w 1931 roku na 4. miejscu. Po raz pierwszy mistrzostwo okręgu lubelskiego drużyna z Chełma zdobyła w sezonie 1934. Wojskowi (WKS 7 pp) w ogólnym rozrachunku wyprzedzają głównego faworyta, drużynę Unii Lublin. Następny sezon 1935 to również dominacja WKS-u Chełm, który ponownie okazał się najlepszy w rozgrywkach klasy „A” lubelskiego OZPN, wyprzedzając zespoły Strzelca Siedlce, WKS Dęblin, Unii Lublin, LWS Plage-Laśkiewicz Lublin, Wieniawy Lublin i Hapoelu Lublin. W następnych sezonach nie było już tak dobrze i chełmskie kluby nie potrafiły powtórzyć wyników z lat 1934-35. Od sezonu 1938 utworzone zostały trzy grupy klasy „B”: chełmska, lubelska i zamojska. Niedługo potem wybuch II wojny światowej spowodował długoletnią przerwę w rozgrywkach ligowych.

Po wyzwoleniu wschodniej Polski, w roku 1945 zostały wznowione rozgrywki LOZPN w dwóch klasach rozgrywkowych. Klasa „A” w składzie 6 zespołów, bez drużyny z Chełma oraz klasa „B” w składzie 9 zespołów z drużyną Oficerskiej Szkoły Artylerii „OSA” Chełm.

Pierwszy powojenny sukces chełmskiej piłki związany był z drużyną „Kolejarza” Chełm, który wygrywając klasę „A” uczestniczył w meczach o wejście do II ligi. Próba zaistnienia na szczeblu ogólnopolskim okazała się nieudana. Przez kolejne dwa sezony 1951-1952 w LOZPN najwyższą klasą rozgrywkową była wojewódzka klasa wydzielona w składzie z „Kolejarzem” Chełm, która powstała w miejsce klasy „A”. Zostały też zlikwidowane klasy „B”, „C” i „D”. Rozgrywki na niższym szczeblu powierzono powiatowym komitetom kultury fizycznej. Od sezonu 1953 ponownie przywrócono klasy „A”, „B” i „C” oraz powołano lubelsko-rzeszowską ligę międzywojewódzką, jednak w składzie bez drużyny z Chełma. Niedługo potem, w sezonie 1954 drużyna „Gwardii” Chełm wygrała rozgrywki klasy „A” i uzyskała awans do lubelsko-rzeszowskiej klasy międzywojewódzkiej. Pierwszy start w tej klasie rozgrywkowej, w sezonie 1955, wojskowi z Chełma zakończyli na 10. miejscu i utrzymali się w lidze. W tym czasie w grupie chełmskiej klasy „B” wystąpiły dwa zespoły z Chełma: „Kolejarz” i „Sparta”. W trakcie sezonu, po rundzie wiosennej miejsce wycofanego „Kolejarza” zajęli piłkarze „Startu” Chełm. Pierwszy niepełny sezon 1955, nowy zespół zakończył na 2. miejscu w tabeli. Po tym sezonie zlikwidowana została także drużyna „Sparty” Chełm, która ukończyła rozgrywki klasy „B” na 9. miejscu w tabeli.

Powołanie Międzyzakładowego Klubu Sportowego „Start” Chełm

Jesienią 1955 roku został zwołany w Chełmie „Nadzwyczajny Zjazd Sportowy”. Jednym z głównych efektów spotkania ludzi sportu było powołanie Międzyzakładowego Klubu Sportowego w pionie Zrzeszenia Sportowego „Start”. W tym okresie zrzeszenie „Start” było najbogatsze i wspierało środowisko robotniczo-rzemieślnicze.

Międzyzakładowy KS „Start” Chełm miał być głównym klubem sportowym miasta. W tym czasie przystąpiono do budowy obiektów sportowych w Chełmie. Przy budowie stadionu im. PKWN pracowali w czynie społecznym wszyscy chętni, a przede wszystkim młodzieżowe hufce: „Służba Polsce”, „Junacy” oraz młodzież z zakładów pracy, które wspierały klub.

Na wybudowanych obiektach sportowych miała trenować oraz rozgrywać mecze młodzież z Chełma i okolic. Zostały powołane sekcje sportowe podnoszenia ciężarów, piłki nożnej, koszykówki, siatkówki, szachów, tenisa stołowego, tenisa ziemnego, hokeja na lodzie i pływania. MZKS „Start” jako klub wielosekcyjny miał skupiać zasłużonych chełmskich trenerów i działaczy sportowych. Z ramienia władz miejskich, zajęcia sportowe w poszczególnych sekcjach mieli prowadzić chełmscy trenerzy, między innymi: Marian Malec, Waldemar Kursa, Stanisław Karwowski, Józef Wosiński. Natomiast działaczami sportowymi zaangażowanymi w propagowanie sportu byli: Henryk Derlak, Zygmunt Berezecki, Władysław Szajwaj, Kazimierz Koszełowicz, Henryk Dulski, Jan Nafalski, Włodzimierz Skalski.

Pierwszą grupę piłkarzy sekcji piłki nożnej „Startu” Chełm utworzyli byli zawodnicy chełmskich klubów piłkarskich rozwiązanych w 1955 roku. Byli to: Józef Wosiński, Waldemar Kursa, Ryszard Syczuk, Stanisław Kochański, Leon Biernacki, Stanisław Durko, Janusz Mazur, Edward Dżaman, Henryk Głąb, Fedoniuk, Sieciechowicz i Wójcik
Po pewnym czasie zapędy i wspaniałe wizje działaczy zostały zweryfikowane. Budowa wielu obiektów sportowych została przerwana lub ciągnęła się latami. Spośród budowanych obiektów sportowych, najszybciej został oddany do użytku stadion im. PKWN. Jednak nastąpiło to dopiero po roku 1959. Obiekt posiadał boisko do piłki nożnej wraz z bieżnią lekkoatletyczną, kort do tenisa ziemnego oraz skromne zaplecze rekreacyjno-sportowe. Jako pierwsza rozpoczęła treningi i działalność sekcja piłki nożnej. Trenerem pierwszej drużyny został Józef Wosiński, który po ukończeniu kursu trenerskiego w Krakowie otrzymał dyplom trenera II klasy.

1955 – Początki ligowe „Startu” Chełm

Jesienią 1955 roku została powołana drużyna „Startu” Chełm. Na pierwszego prezesa klubu został wybrany Władysław Szajwaj. Inne funkcje w nowo powstałym klubie pełnili: Zygmunt Berezecki, który został kierownikiem sekcji piłki nożnej oraz Henryk Dulski, któremu powierzono funkcję gospodarza drużyny piłkarskiej. Postanowiono, że nowy klub będzie posiadał barwy w kolorach czarnym i czerwonym.Pierwsze biuro „Startu” Chełm mieściło się przy ulicy Związku Walki Młodych.

Klub nie miał własnego stadionu, dlatego też pierwsze treningi pod okiem grającego trenera Józefa Wosińskiego prowadzone były na wszystkich dostępnych boiskach w Chełmie. Patronat nad klubem objęły władze miasta, natomiast pomocy finansowej udzieliły wszystkie większe, chełmskie zakłady pracy. Pierwszy sezon ligowy w grupie chełmskiej klasy „B”, piłkarze „Startu” ukończyli na 2. miejscu w tabeli, ulegając nieznacznie piłkarzom „Startu” Biłgoraj, którzy uzyskali awans do klasy „A”.

Prezes: Władysław Szajwaj

Trener: Józef Wosiński

Skład „Startu” Chełm: Stanisław Kochański, Ryszard Syczuk, Leon Biernacki, Waldemar Kursa, Stanisław Durko, Józef Wosiński, Janusz Mazur, Edward Dżaman, Henryk Głąb, Fedoniuk, Sieciechowicz, Wójcik.

1956 – Awans „Startu” Chełm do klasy „A”

Skład „Startu” Chełm: Stanisław Kochański, Ryszard Syczuk, Leon Biernacki, Waldemar Kursa, Stanisław Durko, Józef Wosiński, Ludwik Tyczyński, Alfred Ostrowski, Janusz Mazur, Edward Dżaman, Henryk Głąb, Fedoniuk, Sieciechowicz, Wójcik.

1957 – „Chełmianka” w klasie „A” (IV lidze), awans do klasy okręgowej

Tabela końcowa klasy „A” (IV ligi) sezonu 1957

L.p.	Drużyna	Mecze	Punkty	St. bramek
1.	Orlęta Łuków	22	34	73-28
2.	Chełmianka Chełm	22	32	60-17
3.	Łada Biłgoraj	22	32	51-19
4.	Budowlani Lublin	22	24	48-35
5.	Lublinianka II Lublin	22	22	32-35
6.	Stal Poniatowa	22	22	36-43
7.	Podlasie Biała Podlaska	22	21	39-45
8.	Lewart Lubartów	22	19	32-42
9.	Ruch Izbica	22	18	34-57
10.	Wisła Puławy	22	17	39-51
11.	Związkowiec Dęblin	22	12	21-55
12.	Sygnał Lublin	22	11	22-52

Bilans meczów „Chełmianki” w sezonie 1957: 13 zwycięstw, 6 remisów, 3 porażki.

Prezes: Władysław Szajwaj

Trener: Józef Wosiński

Zawodnicy, którzy wywalczyli historyczny awans do ligi okręgowej (III ligi): Stanisław Kochański, Marian Łogosz, Janusz Mazur, Ludwik Tyczyński, Jerzy Zawadzki, Aleksander Ciemiński, Waldemar Kursa, Alfred Ostrowski, Henryk Głąb, Roman Komenda, Ryszard Iwaniuk, Edward Dżaman, Jerzy Skiba, Bogdan Biegalski, Drewniakowski, Tywoniuk.

1958 – Historyczny start „Chełmianki” w lidze okręgowej (III lidze). Spadek do „A” klasy

Tabela końcowa klasy okręgowej sezonu 1958

L.p.	Drużyna	Mecze	Punkty	St. bramek
1.	Lublinianka Lublin	18	25	42-18
2.	Unia Lublin	18	23	43-17
3.	Technik Zamość	18	23	37-24
4.	Hetman Zamość	18	22	57-24
5.	Motor Lublin	18	21	33-31
6.	Stal Kraśnik	18	16	40-39
7.	Gwardia Chełm	18	15	26-37
8.	Orlęta Łuków	18	14	33-50
9.	Chełmianka Chełm	18	13	15-41
10.	Avia Świdnik	18	9	12-52

Bilans meczów „Chełmianki” w sezonie 1958: 6 zwycięstw, 1 remis, 11 porażek.

Prezes: Władysław Szajwaj

Trener: Józef Wosiński (grający)

Skład „Chełmianki”: Stanisław Kochański, Ryszard Trylewicz, Marian Łogosz, Janusz Mazur, Ludwik Tyczyński, Jerzy Zawadzki, Aleksander Ciemiński, Waldemar Kursa, Alfred Ostrowski, Henryk Głąb, Stefan Komenda, Ryszard Iwaniuk, Edward Dżaman, Bogdan Biegalski, Jerzy Skiba, Tywoniuk, Drewniakowski.

1959 – Siódme miejsce „Chełmianki” w klasie „A”.

Tabela końcowa klasy „A” sezonu 1959

L.p.	Drużyna
1	Łada Biłgoraj
2.	Czarni Dęblin
3.	Avia Świdnik
4.	Unia Hrubieszów
5.	Lublinianka II Lublin
6.	Podlasie Biała Podlaska
7.	Chełmianka Chełm
8.	Lewart Lubartów
9.	Wisła Puławy
10.	Sygnał Lublin
11.	Start Krasnystaw
12.	Gwardia Lublin

Bilans meczów „Chełmianki” w sezonie 1959 : 10 zwycięstw, 2 remisy, 9 porażek, (bez meczu „Chełmianka”-”Podlasie”).

Prezes: Władysław Szajwaj

Trener: Józef Wosiński

Opiekun sekcji piłki nożnej:Kazimierz Koszełowicz

Skład „Chełmianki”: Ryszard Trylewicz, Stanisław Kochański, Janusz Mazur, Ludwik Tyczyński, Tadeusz Kraczkowski, A. Chromik, Jan Gajdemski, Marek Kucharski, Leszek Bobowicz, Bogdan Marszał, Ryszard Iwaniuk, Waldemar Zmełty, Witold Władysław, Alfred Ostrowski, Bogdan Sachadel, Alfred Daniel, Grzegorz Szczurek, Henryk Głąb, Kiciński, Edward Dżaman, Aleksander Ciemiński.

1960 – Zmiana nazwy na SKS „Chełmianka”. Awans do klasy okręgowej (III ligi)

Tabela końcowa klasy „A” sezonu 1960

L.p.	Drużyna	Mecze	Punkty	St. bramek
1.	Chełmianka Chełm	22	34	70-18
2.	Avia Świdnik	22	32	56-21
3.	Motor II Lublin	22	31	61-21
4.	Unia Hrubieszów	22	29	54-30
5.	Podlasie Biała Podlaska	22	26	40-46
6.	Gwardia Chełm	22	25	41-37
7.	Orlęta Łuków	22	19	51-33
8.	Tomasovia Tomaszów Lub.	22	18	43-44
9.	Wisła Puławy	22	18	33-47
10.	Lublinianka II Lublin	22	14	29-54
11.	Włodawianka Włodawa	22	13	25-62
12.	Lewart Lubartów	22	4	17-103

Bilans meczów „Chełmianki” w sezonie 1960: 14 zwycięstw, 6 remisów, 2 porażki.

Prezes: Władysław Szajwaj

Trener: Józef Wosiński

Opiekun sekcji piłki nożnej: Kazimierz Koszełowicz

Skład „Chełmianki”: Marian Łogosz, Stanisław Kochański – Janusz Mazur, Ludwik Tyczyński, Jerzy Zawadzki, Sikora, Andrzej Bochniak, Tadeusz Kraczkowski, A. Chromik, Jan Gajdemski, Leszek Bobowicz, Bogdan Marszał, Ryszard Iwaniuk, Witold Władysiuk, Alfred Ostrowski, Grzegorz Szczurek, Henryk Głąb, Edward Dżaman.

Wykorzystano materiały z książki "Chełmska Husaria Naprzód! 55-lat Klubu Sportowego Chełmianka Chełm 1955-2010" autorstwa Bogusława Kudelskiego. Dalsze dzieje klubu opisane są na 530 stronach monografii, która została wydana w dwóch częściach. Nakład I części został w pełni wyczerpany, natomiast II część można zakupić w siedzibie klubu Chełmianka lub w księgarni internetowej na www.sendsport.pl

Autor: Bogusław Kudelski
Wydawca: Sendsport
Rok wydania: 2010
Cena : 35 zł
ISBN: 978-83-61418-05-4
Ilość stron: 334
Nakład: nie podano
Oprawa: miękka (kartonowa, lakierowana)
Wymiary (mm): 200 (wysokość), 140 (szerokość), 17 (grubość)
Papier: matowy
Kolor: nie
Opisywane kluby: Chełmianka Chełm, Gwardia Chełm, Granica Chełm
Opisywane sekcje: piłka nożna
Statystyki, tabele: tak

Opis:

"Niniejsza publikacja poświęcona została Chełmskiemu Klubowi Sportowemu „Chełmianka”, który obchodzi 55-lecie istnienia. Klub powstał w 1955 roku i początkowo uczestniczył w rozgrywkach ligowych jako „Start” Chełm. Pod szyldem „Chełmianki” nasi piłkarze po raz pierwszy wystartowali w sezonie 1957.
Przez wiele lat „Chełmianka” była klubem wielosekcyjnym, w którym trenowano: podnoszenie ciężarów, piłkę nożną, koszykówkę, siatkówkę, szachy, tenis stołowy, tenis ziemny, hokej na lodzie, pływanie. W kolejnych latach, w związku z kłopotami finansowymi, poszczególne sekcje były rozwiązywane. Dzisiaj „Chełmianka”, jak większość klubów w Polsce, prowadzi tylko jedną sekcję, piłkarską. Spośród wszystkich dyscyplin sportu na świecie, futbol odgrywa wiodącą rolę. Podobnie jest w Chełmie. Pomimo sukcesów zapaśników „Gryfa” Chełm, koszykarek „Cementu” i „Meblotapu”, czy też tenisistek stołowych „Ogniwa”, to na mecze piłkarzy chodziły największe rzesze kibiców. „Chełmianka” przechodziła różne koleje losu, były wzloty i upadki, a nawet zniknięcie z piłkarskiej mapy Polski w 1992 roku. Po połączeniu z wojskową „Gwardią” w latach 90-tych kibicowaliśmy grającej na trzecioligowym froncie „Granicy” Chełm, aż do jej upadku w 1999 roku. Wtedy grupa działaczy powołała nowy klub o nazwie „CHKS”, który po dwóch latach działalności został przemianowany na Chełmski Klub Sportowy „Chełmianka”. Taka nazwa istnieje do dziś.
„Chełmianka” w dniu dzisiejszym ponownie staje u bram III ligi. Nie sposób wymienić wszystkie osoby, które przyczyniły się do sukcesów chełmskiej drużyny. Jednak docenić należy tych, którzy pracowali w klubie na przestrzeni 55 lat. Duże słowa uznania należą się także kibicom, którzy zaliczani są do najlepszych w regionie. Jako autor monografii, w szczególny sposób chciałbym podziękować przyjaciołom, znajomym i innym osobom, które pomogły mi w zebraniu wielu materiałów o „Chełmiance”. W ten sposób dołożyły swoją cegiełkę do powstania tego wydawnictwa."
(wstęp autora)

za stroną internetową: www.sendsport.pl

Autor: Bogusław Kudelski
Wydawca: SENDSPORT. PL
Rok wydania: 2015
ISBN: 978-83-943126-0-2
Ilość stron: 196
Oprawa: twarda
Wymiary (mm): 240 (wysokość), 165 (szerokość)
Papier: kredowy
Kolor: strony ze zdjęciami
Opisywane kluby: Chełmianka Chełm
Opisywane dyscypliny: piłka nożna
Statystyki, tabele: tak

Opis: Książka „Chełmska Husaria Naprzód! część II, czyli Chełmianka w III lubelsko-podkarpackiej 2010-2015 to kontynuacja monografii piłkarskiego zespołu Chełmianki Chełm, której I część została wydana na 55-lecie klubu w 2010 roku.
Część II „Chełmskiej Husarii…!” została wydana w roku kolejnego jubileuszu, 60-lecia i przedstawia grę biało-zielonych w III lidze lubelsko-podkarpackiej w ostatnich pięciu sezonach.
Znajdują się w niej opisy sezonów, meczów, dokładne statystyki, wyniki oraz tabele. Są też wszystkie wyniki pozostałych zespołów biorących udział w rozgrywkach III lidze lubelsko-podkarpackiej oraz strzelcy bramek. Oprócz tego w każdym sezonie dokładnie opisano tzw. „mecz sezonu” Chełmianki. Dodatkowo w książce znajdują się biogramy wraz z fotografiami wszystkich piłkarzy i trenerów, którzy w ostatnich latach reprezentowali Chełmiankę w III lidze lubelsko-podkarpackiej. Znajdują się też biogramy osób, które obecnie tworzą zarząd, radę nadzorczą oraz działają na rzecz klubu.